Secret File

Hình t??ng m?t nhà "bác h?c ?iên", m?t thiên tài l?p d?, ?ã t? r?t lâu không còn là c?a riêng Albert Einstein. Trong su?t h?n hai th?p k? v?a qua, nh?ng chú ý c?a công chúng ??i v?i Nikola Tesla (1856-1943) ?ã thêu d?t nên r?t nhi?u câu chuy?n v? cu?c ??i nhà bác h?c v? ??i này. Trong các b? phim, câu chuy?n v? cu?c ??i Tesla, ông ???c coi nh? m?t ng??i hùng vô danh v?i nh?ng thành t?u không ???c nhân lo?i ghi nh?n h?t. ?óng vai ph?n di?n trong nh?ng câu chuy?n này là Thomas Edison, k? luôn mu?n tìm m?i cách ?? c?n tr? Tesla th?ng ti?n, c?ng nh? c? g?ng "c??p công" c?a ông m?i khi có th?.

Tuy nhiên, nh?ng tài li?u th?c t? ghi chép v? Tesla l?i có r?t nhi?u ?i?m khác bi?t. Thành t?u mà Nikola Tesla ??t ???c luôn ???c ghi nh?n ??y ??, th?m chí ông là ng??i r?t ???c tôn tr?ng trong nh?ng n?m tháng còn ng?i trên gh? nhà tr??ng. N?m 1896, Bá t??c Kevin ?ã tuyên b? r?ng: "Nh?ng c?ng hi?n c?a Nikola Tesla ??i v?i khoa h?c ?i?n v? ??i ??n m?c t? tr??c ??n nay ch?a ai có th? sánh b?ng". Và, m?t trong nh?ng gi?i th??ng danh giá nh?t ???c trao cho Tesla chính là Huân ch??ng Edison, th? mà Thomas Edison n?u mu?n có th? d? dàng can thi?p và c?n tr?, do r?t nhi?u ng??i trong h?i ??ng trao gi?i là b?n t?t c?a ông.

Ngày 18 tháng 5 n?m 1917, H?c vi?n K? s? ?i?n M? (nay ???c bi?t ??n v?i cái tên IEEE) trao cho Nikola Tesla huân ch??ng Edison. Hôm ?ó c?ng là tròn 29 n?m ngày Tesla ???c c?p b?ng sáng ch? cho phát minh v? ??i nh?t c?a mình: ??ng c? ?i?n s? d?ng h? th?ng ?i?n nhi?u pha.

Tr??c ?ó, tính ??n ngày mùng 1 tháng 5 n?m 1888, Tesla ?ã nh?n ???c r?t nhi?u gi?i th??ng liên quan ??n các b?ng sáng ch? trong l?nh v?c ??ng c? ?i?n, c?ng nh? h? th?ng ?i?n nhi?u pha. Nh?ng phát minh c?a Tesla sau ?ó ???c Westinghouse Electrics ??a vào s? d?ng, do Edison t? ch?i c?ng tác v?i ông. Và chính nh? h? th?ng ?i?n xoay chi?u mà Westinghouse ?ã chi?n th?ng trong "cu?c chi?n dòng ?i?n", tr??c ??i th? là Edison và General Electrics.

?ó là m?t cu?c chi?n khó kh?n c? v? công ngh?, qu?ng cáo c?ng nh? pháp lý, khi mà Edison ?ánh tr?c ti?p vào tâm lý s? hãi b? ?i?n gi?t c?a m?i ng??i. Th?m chí, Edison còn ti?n hành gi?t ?i?n các loài ??ng v?t tr??c ?ám ?ông ?? ch?ng t? s? nguy hi?m c?a dòng ?i?n xoay chi?u. Vào lúc ?ó, Thomas Edison coi Tesla nh? "nhà th? trong gi?i khoa h?c", v?i nh?ng ý t??ng v? ??i nh?ng hoàn toàn ch? là chuy?n vi?n vông.

??n n?m 1917, t?t c? nh?ng b?t ??ng tr??c ?ây gi?a Tesla và Edison g?n nh? b? xóa b?. Huân ch??ng Edison ghi nh?n ?óng góp v? ??i c?a Tesla, khi nh?ng phát minh c?a ông ???c s? d?ng ?? th?p sáng các thành ph?, c?ng nh? tr? thành ph??ng ti?n bi?n ?i?n n?ng thành c? n?ng. Trong bài di?n v?n vào ?êm nh?n huân ch??ng, Bernard A. Behrend có nói thêm: "N?u nh? chúng ta lo?i b? ?i nh?ng ?óng góp c?a ngài Tesla, thì bánh xe công nghi?p s? ng?ng quay, xe c? s? ng?ng ch?y, và nh?ng th? tr?n s? mãi chìm trong bóng t?i".

Nikola Tesla hôm ?ó c?ng bày t? lòng bi?t ?n c?a mình ??i v?i gi?i th??ng, và dành nhi?u l?i ?? nói v? Edison, khen ng?i quan ?i?m th?c ti?n c?a ông: "Khi m?i b?t ??u ??t chân lên ??t M?, tôi ?ã ???c g?p Edison, và nh?ng gì tôi th?y ???c ??u r?t v? ??i. Tôi nhìn th?y ? ông ?y m?t con ng??i phi th??ng, dù không ???c ?ào t?o bài b?n nh?ng l?i có th? t? làm ???c nhi?u th?. Khi ?ó, tôi c?m th?y r?t x?u h? b?i ?ã lãng phí r?t nhi?u th?i gian - nh? các v? bi?t ??y, sau ?ó tôi ?ã h?c thêm c? tá ngo?i ng? và chìm ??m trong v?n ch??ng trong su?t m?t th?i gian dài, ??c ng?u nghi?n nh?ng cu?n sách mà mình ki?m ???c". - Tesla ?ã h?i t??ng v? n?m ??u tiên c?a mình ? n??c M?, khi còn ?ang làm thuê cho Edison nh? v?y.

Tuy nhiên, Tesla c?ng nh?n m?nh r?ng s? kiên trì và ch?u khó là nh?ng ?i?m duy nh?t mà ông có chung v?i Edison: "Tôi không c?n ??n các m?u v?t, b?n v? hay thí nghi?m, tôi có th? t? th?c hi?n t?t c? nh?ng th? ?ó trong ??u. Cách th?c mà tôi t?o ra nh?ng ý t??ng, nh?ng phát minh m?i, hoàn toàn ??i l?p v?i ph??ng pháp l?p ?i l?p l?i các thí nghi?m m?t cách liên t?c, không ng?ng ngh? c?a Thomas Edison."

N?m 1931, Thomas Edison qua ??i. Ngay ngày hôm sau, trên t?p chí New York Times cho ??ng t?i nh?ng l?i c?a Nikola Tesla nh? sau: "N?u ph?i tìm ki?m cây kim gi?a m?t ??ng r?m, thay vì d?ng l?i suy ngh? xem mình c?n ph?i l?c l?i ? ?âu, Edison s? ch?m ch?m nh?t t?ng c?ng r?m m?t nh? m?t con ong c?n m?n. Xét toàn th? thì cách th?c mà ông ?y làm vi?c không h? hi?u qu? m?t chút nào. Tôi c?m th?y th?t bu?n khi ph?i ch?ng ki?n ?i?u ?ó, b?i tôi bi?t, ch? c?n b? công tính toán m?t chút thôi, Edison s? b?t ?i ???c t?i 90% kh?i l??ng công vi?c c?n làm."

"V?y m?i th?y, nh?ng gì mà Edison ??t ???c gi?ng nh? m?t phép màu v?y. G?n nh? s? không th? tìm ???c ng??i nào khác ??t ???c thành công theo ph??ng pháp c?a Edison, và ông ta s? mãi mãi là hình t??ng có-m?t-không-hai trong l?ch s?." - Tesla b? sung thêm trong bài báo.

Trên th?c t?, Nikola Tesla r?t hay ??a ra nh?ng l?i ch? trích ??i v?i các nhân v?t n?i ti?ng trong gi?i khoa h?c, trong khi b?n thân ông th??ng xuyên ???c ng??i ??i ca t?ng. T?p ch? Time ?ã dành trang nh?t c?a mình cho m?t bài báo ca ng?i Tesla - lúc này ?ã 75 tu?i - trong s? bào ngày 20 tháng 7 n?m 1931, v?i l?i d?n: "C? th? gi?i là nhà máy ?i?n c?a Tesla". B?n thân Albert Einstein c?ng g?i l?i chúc m?ng cho Tesla vào ngày sinh nh?t l?n th? 75 c?a ông: "Ông là ng??i tiên phong, m? ra con ???ng m?i cho v??ng qu?c ?i?n t?n s? cao... Tôi g?i l?i chúc m?ng ??n ông, vi nh?ng c?ng hi?n v? ??i c?a ông trong cu?c ??i nghiên c?u khoa h?c."

V? phía Tesla, ông ch?a bao gi? công nh?n s? t?n t?i c?a V?t lý L??ng t? c?ng nh? thuy?t t??ng ??i: "Thuy?t t??ng ??i c?a Einstein gi?ng nh? m?t b? qu?n áo lòe lo?t mê ho?c ng??i khác, khi?n h? b? qua h?t nh?ng l?i c? b?n trong t? duy. H?c thuy?t này không khác gì m?t gã ?n mày khoác lên mình b? ?? ??t ti?n và t? nh?n mình là vua tr??c m?t nh?ng k? d?t nát... Nh?ng ng??i nghiên c?u h?c thuy?t này ??u là nh?ng ng??i tài n?ng, nh?ng h? gi?ng nh? k? nghiên c?u h?c thuy?t siêu hình h?n là nh?ng nhà khoa h?c," - Nikola Tesla th?ng th?ng tuyên b? nh? v?y trên t?p chí New York Times, n?m 1935. Ông c?ng ph?n bác l?i khái ni?m "Nh? nguyên sóng/h?t", th?m chí còn nói v?i báo gi?i r?ng ông s? khi?n cho dòng di?n ch?y nhanh h?n c? t?c ?? ánh sáng.

Tesla dành nh?ng n?m tháng cu?i cùng c?a cu?c ??i mình cho vi?c nghiên c?u m?t th? v? khí có th? ?em t?i hòa bình th? gi?i, mà theo nh? ông g?i nó có tên là "Tia ch?t". Chàng trai ?ã t?ng khi?n xã h?i New York ph?i kinh ng?c vào cu?i th? k? 19, nay tr? thành m?t ông lão l?p d? v?i ?i?u ki?n tài chính eo h?p, s?ng cu?c s?ng ??n ??c. Thú tiêu khi?n c?a ông lúc này là mang th?c ?n t?i v?i nh?ng chú b? câu trên ???ng ph? Big Apple.

N?m 1943, Nikola Tesla qua ??i, h??ng th? 86 tu?i. Cu?n t? truy?n ??u tiên v? Tesla ???c John J. ONeill - m?t nhà báo thân c?n v?i Tesla trong nh?ng n?m tháng cu?i ??i - xu?t b?n n?m 1944, v?i tiêu ??: "Thiên tài hào phóng: Cu?c ??i c?a Nikola Tesla". Và c?ng chính cu?n sách này xây d?ng hình t??ng Thomas Edison nh? m?t nhân v?t ph?n di?n, b?t ??u t? nh?ng b?t ??ng khi Tesla v?n còn làm vi?c cho Edison. Tesla k? v?i ONeill r?ng, Edison ?ã t?ng h?a s? th??ng cho ông 50.000 USD n?u nh? ông có th? c?i ti?n nh?ng c? máy ho?t ??ng kém hi?u qu?. Và khi thành công, Edison không nh?ng không tr? ti?n, mà th?m chí còn nh?o báng ông.

Tuy nhiên. v?i nh?ng nhà s? h?c nh? Jill Jones - tác gi? cu?n sách "?? ch? ánh sáng", chuy?n Edison h?a m?t kho?n ti?n th??ng kh?ng l? nh? v?y cho m?t nhân viên m?i nh? Tesla là ?i?u r?t khó x?y ra. Nên nh?, s? ti?n 50.000 USD t??ng ???ng v?i toàn b? s? v?n ban ??u c?a công ty, và b?ng t?i 53 n?m thu nh?p c?a Nikola Tesla. Nh?ng dù sao ?i n?a, chính b?i nh?ng b?t ??ng trong quan ?i?m c?ng nh? ph??ng pháp làm vi?c, mà Tesla ?ã ngh? vi?c ch? sau ch?a ??y m?t n?m, và t? mình l?p ra công ty riêng vào n?m 1885 ?? nghiên c?u v? ?i?n xoay chi?u.

Tesla ch?a bao gi? quên ?i nh?ng b?t ??ng c?a mình v?i Edison. Trong cu?n t? truy?n ??u tiên v? Tesla, ONeill có k? r?ng Nikola Tesla v?n không có ý ??nh ?i nh?n huân ch??ng Edison, thay vào ?ó, ông ?i cho nh?ng chú chim b? câu ?n. Bernard A. Behrend tìm th?y Tesla trên ph? t?i hôm ?y, v?i "hai chú chim b? câu làm v??ng mi?n trên ??u, cùng c? tá b? câu trên cánh tay và vai. Tr??c m?t ông là hàng tr?m chú chim b? câu khác, trông gi?ng nh? m?t t?m th?m s?ng trên m?t ??t v?y."

R?i sau ?ó, Tesla m?i ch?u quay l?i bu?i l? trao huân ch??ng, cùng v?i m?t bài di?n v?n c?m ?n r?t dài do chính ông "t? biên t? di?n". Nh?ng ph?n di?n v?n mà Tesla ca t?ng Edison thì tuy?t nhiên không ???c nh?c ??n trong cu?n t? truy?n. Mãi sau này, chúng ta m?i bi?t ???c r?ng th?c ra bài di?n v?n c?a Nikola Tesla ?ã ???c l?u tr?, và công b? ??y ?? trong cu?n t?p chí "Electrical Review and Western Electrician".

Do ?ó, chính cu?n sách "Thiên tài hào phóng: Cu?c ??i c?a Nikola Tesla" là kh?i ngu?n c?a nh?ng câu chuy?n mà trong ?ó, Edison và Tesla là k? thù không ??i tr?i chung. Các câu chuy?n v? Tesla ???c các tác gi? khác vi?t sau này ?a ph?n ??u l?y c?m h?ng t? cu?n sách c?a John J. ONeill, v?i m?t gã Edison m?u mô, qu? quy?t ??ng trong bóng t?i. Trên th?c t?, ?i?u này làm t?ng s?c h?p d?n trong nh?ng câu chuy?n v? cu?c ??i Tesla h?n r?t, r?t nhi?u. Nh?ng, sau r?t c? nh?ng ghi chép l?ch s? v? nh?ng gì ?ã th?c s? di?n ra, có l? chúng ta không c?n ??n m?t nhân v?t ph?n di?n ?? có th? làm n?i b?t h?n nh?ng ?óng góp v? ??i c?a Nikola Tesla ??i v?i nhân lo?i.

Tham kh?o bbvaopenmind